Bóng dáng quê nhà qua Dấu nối thênh thâng của Đoàn Hữu Nam - NXB Hội Nhà văn

Nguyễn Thị Minh Thông

Từ những năm 95, 96 của thế kỷ 20 tôi đã biết đến thơ của Đoàn Hữu Nam qua những vần thơ, gồ ghề, góc cạnh, mang đậm chất miền núi:

“ Trâu ngã, dấu chân hổ cũng méo

Tốt với nhau ăn quả trứng không hết

Không tốt mổ trâu cũng không đủ…”

Và:

“Không xoè cây lúa không thành bông

Không xoè cây ngô không ra bắp

Không xoè trai gái không thành đôi… “

Và:

“…. Là ngọn gió thổi buất lưng ta

dẫu trước mặt vẫn rực hồng bếp lửa

Là hòn than ủ trong lòng khi tuyết xuống mưa tan

 là trống vắng xa xăm ta lấp mãi không đầy

Mỗi người đều giấu trong lòng một chợ Khau Vai

để mà quên, mà nhớ…”.

Với hơn ba muơi năm gắn bó với miền núi, có người vợ là một cô giáo xinh đẹp, từng dạy học trên cao nguyên Bắc Hà, hai đứa con một trai một gái sinh ra bên vách đá tai mèo và đã káh thành đạt, tôi luôn nghĩ Đoàn Hữu Nam sẽ “chìm mình” vào trập trùng mây trắng, “chìm mình” vào những đêm say thắng cố, rượu ngon…. Nhưng khi đọc tập thơ Dấu nối thênh thang tôi tôi lại cảm nhận thêm về Đoàn Hữu Nam qua những vần thơ hiện lên bóng dáng quê nhà.

 Đó là những vần thơ xa xót, khắc khoải:

         “… Ba mươi năm một phần đời

Chân trời góc bể khôn nguôi góc làng

Vệt bùn ruộng dộc tôi mang

Gió heo may vẫn vẽ hàng chân chim

Cái mùa bão tố thót tim

Dáng chiều hấp hối nổi chìm trong tôi…”

                                  (Trở về – trang 68)

Chỉ có ai gắn bó máu thịt với làng quê, với ruộng đồng mới nhớ tới “ruộng dộc”, mới da diết với cái gió heo may từ bao đời thổi buốt lạnh thân phận những người nông dân áo vải chân đất!... Tôi trân trọng nỗi buồn đáng quý trọng trong thơ Đoàn Hữu Nam:

“… Bẹ cau ngơ ngẩn giữa vườn

Hàng giầu không héo hon buồn… nắng hanh…”

                                              ( Giá - trang 63)

Hay:

“… Đã qua muôn nỗi vơi đầy

Thêm đêm nữa thắp cho dầy những đêm

Đã từng chân cứng đá mềm

Sao còn se thắt nhớ quên cánh chuồn…”

                                     (Nỗi niềm I – trang 12)

Nhớ về làng quê điều đầu tiên là nhớ về mẹ, nhớ tới cội nguồn, tổ tiên, nhịp đập trong thơ Đoàn Hữu Nam cũng không ngoài những bồi hồi, khát khao đó:

“….Chiều nay về thăm đất mẹ

Bên nhau chú cháu rưng rưng

Đâu còn sóng đời xô dạt

Chỉ nghe máu chảy ruột mềm

Thắp nén nhang trước mộ tổ

Tóc xanh tóc bạc luân hồi

Chú ơi nỗi niềm máu đỏ

Cầm như bát nước đầy vơi…”

                  (Bài thơ tặng chú – trang 70)

Và

(…Ta – cánh chim di cư tránh một mùa buốt giá

Trở về thắc thỏm đợi mùa sau!

Tạm xao lãng những được mất phập phồng

Ta những muốn vùi mình trong cát ẩm

Những muốn cùng nồng nàn thịt da, nồng nàn mê hoặc

Dìm buốt giá trong lòng để hát khúc phì nhiêu...)

                                      (Trước dòng sông – trang 42)

Và Đoàn Hữu Nam làng quê không chỉ là cội nguồn, tiên tổ mà còn là bóng hình cô thôn nữ, với một tình cảm đầy chất thi sỹ:

“… Cuối cùng em vẫn cứ đi

Cành si mươn mướt lại vì không đâu

Chung chiêng ở giữa hai đầu

Mớ bòng bong rũ nỗi đau trái mùa

Lần theo tháng bẩy đứng chờ

Mưa rơi chầm chậm trắng bờ lau xưa…”

                                                  (Giá - trang 63)

Thơ Nam không cầu kỳ nhưng không hề giản đơn. Anh thận trọng chắt lọc câu chữ, chắt lọc cảm xúc của mình với cả nỗi đớn đau, vật vã, trăn trở từ cuộc sống đời thường, trái tim mang nhịp đập của làng quê  nhưng lại thở hít khí trời của một vùng núi non hùng vĩ.

Trong mỗi người chúng ta ai cũng có “con thuyền thơ” của lòng mình. Tôi nhớ đến những vần thơ tôi viết tặng các bạn thơ như một sự tự răn mình của người cầm bút:

“… Người thơ chẳng nón đội đầu

Trái tim thổn thức niềm đau nỗi đời

Câu thơ tất tả ngược xuôi

Quên ta buốt lạnh lo người cô đơn

Vịn câu ‘’chớp bể mưa nguồn...’’ 

Mặt trời phía ấy.... dáng buồm ra khơi... ‘’

Tôi tin và chúc “con thuyền thơ” của Đoàn Hữu Nam đi đúng hướng, cập vào bến bờ thi ca như bao khát vọng, mong ước của bao người cầm bút dám xả thân vì “nàng thơ” yêu dấu.

                         Hà Nội – Lào Cai, mùa xuân Mậu Tý.